Η τοιχογραφία με το κυνήγι, που κοσμεί την πρόσοψη του βασιλικού Τάφου του Φιλίππου Β΄ στις Αιγές (σημερινή Βεργίνα), αναμφισβήτητα αποτελεί το σημαντικότερο και μεγαλύτερων διαστάσεων ζωγραφικό έργο που έχει έρθει στο φως από τον κλασικό κόσμο. Η μοναδική της αξία και η ανάγκη για μια εις βάθος κατανόηση οδήγησαν σε μια πρωτοποριακή διεπιστημονική ερευνητική προσπάθεια, με τίτλο «Η τοιχογραφία με το κυνήγι από τον Τάφο ΙΙ στη Βεργίνα: μια καινοτόμος διεπιστημονική προσέγγιση για τη μελέτη και την απεικόνιση ενός ζωγραφικού αριστουργήματος της κλασικής αρχαιότητας».
Το ερευνητικό πρόγραμμα ReVis, υπό την επιστημονική ευθύνη της Δρος Χαρίκλειας Μπρεκουλάκη, αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη της εμβληματικής τοιχογραφίας των Αιγών. Στην προσπάθεια αυτή, το Υπουργείο Πολιτισμού, η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας συνεργάστηκαν στενά με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, συμμετέχοντας ενεργά σε κάθε στάδιο του έργου.
Ένας από τους βασικούς στόχους του ReVis είναι η ακριβέστερη κατανόηση της τεχνικής κατασκευής και της εικονογραφίας της τοιχογραφίας. Για τον σκοπό αυτό, αξιοποιήθηκαν πρωτοποριακές, μη επεμβατικές διαγνωστικές και απεικονιστικές τεχνικές. Επιστημονικές ομάδες από το εργαστήριο XRAYlab του ISPC/CNR της Catania και το Ινστιτούτο Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής “ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ” πραγματοποίησαν επιτόπιες εξετάσεις στον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών τον Μάρτιο του 2023, χρησιμοποιώντας μεθόδους όπως η φθορισμός ακτίνων Χ (MAXRF) και η περίθλαση ακτίνων Χ (XRD). Αυτές οι μέθοδοι επέτρεψαν τη στοιχειακή ανάλυση της επιφάνειας της τοιχογραφίας, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τα αρχαία χρώματα και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν από τον καλλιτέχνη του 4ου αι. π.Χ.
Παράλληλα, το ReVis στοχεύει στην πρόταση μιας νέας ψηφιακής αποκατάστασης της τοιχογραφίας σε φυσικές διαστάσεις. Αυτή η αποκατάσταση θα βασίζεται στα αρχαιομετρικά δεδομένα που προέκυψαν από την έρευνα και θα συνδυάζει εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία. Ο εικαστικός Χρίστος Σιμάτος και ο ζωγράφος Εμμανουήλ Μπιτσάκης συνεργάζονται στενά για την υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου στόχου, προσφέροντας μια νέα οπτική στην αρχική μορφή του αριστουργήματος.
Τα αποτελέσματα της διεπιστημονικής αυτής έρευνας αναμένεται να ρίξουν νέο φως στην τεχνοτροπία και την εικονογραφία της εμβληματικής τοιχογραφίας των Αιγών, αλλά και γενικότερα στη μνημειακή ελληνική ζωγραφική του 4ου αι. π.Χ. Η μελέτη αυτή, η οποία έλαβε χρηματοδότηση από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), υλοποιείται σε συνεργασία με το Κέντρο Φυσικών Ερευνών «Δημόκριτος» και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας, ενώ έχει εξασφαλίσει πρόσβαση στις προηγμένες τεχνολογικά πειραματικές υποδομές της Ευρωπαϊκής Κοινοπραξίας IPERION-HS/MOLAB.
Τα πορίσματα της έρευνας θα ανακοινωθούν σε διεθνή ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί στον Αρχαιολογικό Χώρο των Αιγών. Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, οι συμμετέχουσες επιστημονικές ομάδες θα παρουσιάσουν τις διαγνωστικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν και θα συζητηθεί η νέα πρόταση αποκατάστασης από διακεκριμένους επιστήμονες. Η πρωτοβουλία αυτή αναδεικνύει τη σημασία της διεπιστημονικής συνεργασίας στην ανάδειξη και την κατανόηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ανοίγοντας νέους δρόμους για τη μελέτη των αρχαίων αριστουργημάτων.
