Ένα νέο κεφάλαιο αβεβαιότητας ανοίγεται στο παγκόσμιο εμπόριο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να στοχοποιούν 15 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιβάλλοντας δασμούς λόγω του υψηλού εμπορικού ελλείμματος που κατέγραψαν οι ΗΠΑ το 2024. Η απάντηση από τις χώρες αυτές, ανάμεσά τους η Κίνα, το Μεξικό, το Βιετνάμ, η Ιρλανδία, η Ταϊβάν, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ο Καναδάς, η Ινδία, η Ταϊλάνδη, η Ελβετία, η Μαλαισία, η Ινδονησία και η Μεγάλη Βρετανία, ήταν άμεση και συντονισμένη, προαναγγέλλοντας αντίποινα σε δύο μέτωπα: επιβολή δασμών σε αμερικανικά προϊόντα και ενίσχυση εμπορικών συνεργασιών με άλλες χώρες.
Σε αυτό το κλίμα αυξανόμενης έντασης, η Ελλάδα καλείται να εξετάσει τις πιθανές επιπτώσεις της οριζόντιας επιβολής δασμού 20% σε όλα τα προϊόντα προέλευσης ΕΕ. Ο κ. Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), εξέφρασε στην ΕΡΤ την ανησυχία του για το αν θα υπάρξουν εξαιρέσεις, υπενθυμίζοντας προηγούμενες επιβολές δασμών από τις ΗΠΑ σε προϊόντα ελληνικού ενδιαφέροντος.
Παρά την τρέχουσα εχθρική ρητορική, ο αναλυτής Luke Lango εκτιμά ότι οι περισσότερες χώρες θα καταλήξουν σε συμφωνίες με τις ΗΠΑ εντός των πρώτων δύο εβδομάδων του Απριλίου, οδηγώντας στην κατάργηση ή την αναστολή των περισσότερων δασμών. Ωστόσο, ο πρόεδρος του ΠΣΕ τονίζει ότι πρωταρχικός στόχος είναι να διαπιστωθεί εάν θα υπάρξουν εξαιρέσεις, καθώς ήδη υφίστανται δασμοί 17% σε ορισμένες κατηγορίες προϊόντων. Το νέο μέτρο θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το κόστος των ελληνικών προϊόντων που εισάγονται στις ΗΠΑ, παρόλο που η Ελλάδα διατηρεί ένα σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ (2,411 δισεκ. ευρώ εξαγωγές έναντι 2,143 δισεκ. ευρώ εισαγωγών το 2024).
Οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ ανέρχονται σε 227 δισεκ. ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να αποφέρουν στα αμερικανικά κρατικά ταμεία περίπου 50 δισεκ. ευρώ, ποσό που σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ωστόσο, η αύξηση των τιμών των προϊόντων ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση του συνολικού εμπορίου και σε αύξηση του πληθωρισμού, πλήττοντας ευρύτερα τις λαϊκές τάξεις.
Ιδιαίτερη ανησυχία υπάρχει για τον αγροδιατροφικό τομέα, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 31% των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ (600-700 εκατ. ευρώ), συμπεριλαμβανομένων ελιών, ελαιολάδου, γαλακτοκομικών και κρασιού (αν και οι εξαγωγές κρασιού είναι κάτω από 25 εκατ. ευρώ). Ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ) έχει ήδη εκφράσει την ανησυχία του για τις επιπτώσεις των δασμών στον κλάδο, ζητώντας από την ελληνική κυβέρνηση να υποστηρίξει την εξαίρεση των αμερικανικών κρασιών από τα ευρωπαϊκά αντίμετρα.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια θετικά στοιχεία. Σύμφωνα με τον κ. Καλαμπόκη, οι εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων στις ΗΠΑ απευθύνονται σε μεγάλο βαθμό στην ομογένεια, η οποία είναι εξοικειωμένη με τα ελληνικά προϊόντα και πιθανότατα θα συνεχίσει να τα αγοράζει. Επιπλέον, το ελληνικό γιαούρτι έχει κατακτήσει υψηλή φήμη για την ποιότητά του.
Από την άλλη πλευρά, ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς, προειδοποιεί για πιθανή επιβράδυνση της ανάπτυξης της Ευρωζώνης και αρνητικές συνέπειες για την ελληνική οικονομία λόγω του κλιμακούμενου εμπορικού πολέμου. Η αβεβαιότητα μπορεί να μειώσει την εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων, επηρεάζοντας αρνητικά τις ελληνικές εξαγωγές, την κατανάλωση και τις επενδύσεις.
Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, εκτιμά ότι οι δασμοί θα είναι αρνητικοί για την παγκόσμια οικονομία, ενώ η Alpha Bank επισημαίνει την αυξημένη νευρικότητα και τη μείωση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας.
Σύμφωνα με ανάλυση του ΓΠΚΒ, οι ελληνικές εξαγωγές χάλυβα και σιδήρου είχαν δείξει ευαισθησία σε παρόμοια επιβολή δασμών το 2018, σε αντίθεση με τις εξαγωγές αλουμινίου. Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δεν αναμένει παγκόσμια ύφεση βραχυπρόθεσμα, αλλά προειδοποιεί για την περιορισμένη δυνατότητα των οικονομιών να αντέξουν επιπλέον σοκ.
Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, προτείνει την αύξηση των αποδόσεων για τους ιδιώτες επενδυτές στην Ευρώπη και την ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς ως μέτρα αντιμετώπισης. Παράλληλα, ο πρώην υπουργός Γιώργος Σταθάκης εκτιμά ότι ο απειλούμενος εμπορικός πόλεμος αφορά ένα περιορισμένο μέρος του αμερικανικού ΑΕΠ.
Συνολικά, η κατάσταση παραμένει ρευστή και η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες χώρες, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ελπίζοντας σε μια σύντομη αποκλιμάκωση και την επίτευξη νέων εμπορικών συμφωνιών. Η ενίσχυση των ευρωπαϊκών εμπορικών συμμαχιών και η επέκταση διμερών συμφωνιών αποτελούν, σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, κλειδιά για την αντιμετώπιση των εμπορικών κινδύνων και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
